معرفی کتاب (الإمامة فی أهمّ الکتب الکلامیّة و عقیدة الشیعة الإمامیّة)
الإمامة فی أهمّ الکتب الکلامیّة و عقیدة الشیعة الإمامیّة
شناسنامه:
عنوان: الإمامة فی أهمّ الکتب الکلامیّة و عقیدة الشیعة الإمامیّة
پدیدآورنده: آیت الله سیّد علی حسینی میلانی
ناشر: انتشارات مرکز حقائق اسلامیه
محل نشر: قم
سال نشر: 1426ق/1384ش
نوبت چاپ: سوم
موضوع: امامت
رده بندی کنگره: BP223 /ح47الف 8 1372
رده بندی دیویی: 297/45
شماره کتابشناسی ملی: م 73-2975
معرفی:
کتاب الإمامة فی أهمّ الکتب الکلامیّة کتابی کلامی است که با رویکردی انتقادی بحث امامت را از سه کتاب مشهور اهل سنّت به نقد کشیده است. در روش تألیف در میان علمای سلف به مانند علامه حلّی ( رحمه الله ) با قوله – أقول بحث می کند. ابتدا کلامشان یا آدرس آن را می آورد و بعد پاسخ می دهد. آن چه نگارنده از آن برای جواب دادن به طرف مقابل بهره برده است جواب حَلّی و نقضی است. در جواب حَلّی از دلائل قرآنی، روائی و عقلی استفاده نموده و در جواب نقضی از کلام خودشان بهره کافی می برد. در احتجاج به کلام مؤلّفان کتب سه گانه، از کتب دیگر اهل سنّت استفاده وافر برده است. سه کتاب مورد اشاره عبارتند از:
- مبحث امامت در کتاب المواقف قاضی عضدالدین ایجی و شرح المواقف سیّد جرجانی (م816ق) با تعلیقات مؤلّف بر شرح المواقف باعنوان الطرائف علی شرح المواقف نامیده است.
- مبحث امامت در کتاب شرح المقاصد تفتازانی (712-793ق) با تعلیقات مؤلّف بر شرح المقاصد با عنوان المراصد علی شرح المقاصد.
- مبحث امامت در کتاب شرح العقائد النسفیّة تفتازانی (712-793ق) با تعلیقات مؤلّف بر کتاب شرح العقائد النسفیّة با عنوان الحقائق الخفیّة فی شرح العقائد النسفیّة.
همچنین کتب کلامی دیگر نیز مانند:
- الصواعق المحرقه ابن حجر مکّی
- إبطال الباطل ابن روزبهان خنجی
- و التحفة الإثنا عشریة عبدالعزیز دهلوی
به تصریح مؤلف مورد توجه مؤلّف بوده است.
علت نامگذاری کتاب:
مؤلف در مقدمه علّت وصف این کتاب به أهّم الکتب الکلامیّة را این گونه بیان می کند:
علمای اهل سنّت به کتب المواقف و شرح المواقف، شرح المقاصد و شرح العقائد النسفیة و مؤلّفین آن ها توجّهی خاص داشته و به عنوان مرجع علمی از آن ها یاد کرده و جزء کتب درسی حوزه های علمیه آن ها می باشند. همچنین شهرت این کتب در محافل فرهنگی و کثرت شروح و حواشی بر آن ها خود دلیل دیگری است بر اهمیت این منایع.
علاوه بر این، کتاب مشتمل بر مقدمه ای است که مؤلف در ضمن چند بخش مختصر ولی بسیار مفید، مباحث ارزنده ای را به رشته تحریر در آورده است. این بخش ها عبارتند از:
حرکت علمی در قرون هفتم و هشتم
مؤلف این دو قرن را این گونه توصیف می کند:
قرون هفت و هشت هجری را باید از حیث تطور و رشد علمی، دو قرن ممتاز و بی نظیر در تاریخ اسلامی دانست. در این دو قرن به واسطه تحولات سیاسی و اجتماعی، جامعه اسلامی شاهد حرکت علمی وسیعی در علوم و فنون مختلف بود .
علم کلام هم از این رشد و حرکت بی نسیب نماند و این تحولات باعث تشکیل سه مدرسه و اندیشه فکری شد که هر چند نظرات و عقاید متفاوت بین این مدارس باعث بروز اختلافاتی شد ولی خود علتی شد برای رشد تالیفات و مناظرات کلامی که در پرتو آن شاهد رشد علماء بزرگی در این شرایط می باشیم. این مدارس سه گانه عبارتند از:
- مدرسه طوسی در عراق
- مدرسه ایجی در ایران
- مدرسه ابن تیمیه در شام
در هر بخش مؤلف ضمن اشاره به زندگی نامه، تألیفات و شاگردان هر کدام از اشخاص فوق، توضیح مختصری پیرامون شرایط آن دوره و طرز تفکر هر مدرسه ای می دهد.
علم کلام:
با توجه به این که چه بنابر دیدگاه شیعه که امامت را از اصول دین و جایگاه طرح مباحث آن را علم کلام می دانند، و چه بنابر دیدگاه اهل سنت که امامت را جزء فروع دین می دانند ولی در عین حال به واسطه سنتی علمی که در بین آن ها مرسوم بوده و همچنین ارتباط تنگاتنگ بحث امامت و سایر مباحث کلامی مانند نبوت، مؤلف در بخش دیگری از مقدمه کتاب توضیح مختصری پیرامون علم کلام و تعریف آن ارائه می دهد.
امامت:
بخش دیگر مقدمه شامل مباحث مربوط به امامت می باشد. مباحثی چون تعریف امامت، جایگاه و مصداق امام بعد از نبی و دیگر مباحث مهم در مسئله امامت که مؤلف به اختصار آن ها را بیان می کند تا خواننده نگاهی کلی از مباحث مهم امات در ذهن داشته باشد.
پس از ذکر این مقدمات، مؤلف توضیح مختصری راجع به کتاب و امتیازات آن و همچنین روشش در طرح مباحث و پاسخ به اشکالات می دهد و در نهایت توضیحی در مورد هر یک از کتب ارائه می دهد.
در پایان نگارنده با ذکر چند جمله مقدمه خود را به پایان می رساند:
«با امید به این که با استعانت از خداوند این کتاب مورد استفاده انسان های آزاد اندیش و طالب حقیقت قرار گیرد. هدف از تألیف این کتاب بیان موارد اختلاف بین شیعه و اهل سنت پیرامون مسائل امامت است و سعی شده با دید انصاف و خالی از هرگونه تعصب و نگاه سوءاستتفاده گرایانه وارد هر بحث شده با کمک گرفت از کتاب خدا، سنت پیامبر و عقل به شبهات پاسخ داده شود.»
والله هو الهادی، و هو الموفق لما فیه الخیر و الرشاد.
والسلام
