معرفی کتاب (الاعتقادات شیخ صدوق)
الاعتقادت: منشور اعتقادی شیعه دوازده امامی
شناسنامه:
نام کتاب: اعتقادات الإمامیه( للصدوق)
نویسنده: ابن بابویه، محمد بن على
تاریخ وفات مؤلف: 381 ق
محقق / مصحح: ندارد
موضوع: کلام
زبان: عربى
تعداد جلد: 1
ناشر: کنگره شیخ مفید
مکان چاپ: ایران؛ قم
سال چاپ: 1414 ق
نوبت چاپ: دوم
معرفی:
الاعتقادات کتابی است کلامی، یعنی همان گونه که از اسم آن پیدا است در بردارنده اصول اعتقادی شیعه دوازده امامی است. در حقیقت باید کتاب الاعتقادات را در عین اختصار، منشور و دائرۀ المعارف اعتقادی شیعه اثنا عشری دانست. مرحوم شیخ صدوق در این کتاب با استناد به روایات و احادیث وارده از معصومان(ع) به اثبات عقائد شیعى مى پردازد. شـیخ طوسـی در الفهرست نام این کتاب را دین الإمامیه ذکر کرده. با توجه به محدث بودن شیخ صدوق باید کلام وی را متون احادیثی دانست که با کمترین تصرف ممکن در قالب یک نظام کلامى ریخته شده و تدوین گشته است.
تاریخ نگارش:
شیخ این کتاب را به هنگام مسافرت به نیشابور بنا به درخواست عالمان آن دیار که از وى خواستند به صورت اجمال و مختصر عقائد شیعیان را براى آنان بیان کند املاء نمود. بر حسب ظاهر شـیخ این کتاب را در روز جمعه 12شعبان 368ق املاء نموده است.
حواشی و شروح:
الاعتقادات با وجود اختصار و هجم کمی که دارد، به جهت دربرگیری مطالب مهم و همچنین به جهت انتسابش به دانشمندی بزرگ چون شیخ صدوق(ره) از روزگاران دور مورد توجه سایر دانشمندان و اقشار مردم قرا گرفته است. این توجه موجب شد تا شروح مختلفی بر این کتاب نوشته شود. یکی از بهترین و کامل ترین شروح این کتاب، شرحی است که شاگرد وی، شیخ مفید بر این کتاب زده است. شاید یکی از انگیزه های شیخ مفید در شرح این اثر وعده ای بود که شیخ صدوق در توضیح و تفصیل این کتاب داده بود ولی ظاهرا هیچ گاه موفق به نگارش آن نشد و همین امر موجب شد تا شیخ مفید در جایگاه شاگرد این کار نیمه تمام استاد خویش را به پایان برساند. البته نباید انگیزه نقد برخی از نظرات شیخ صدوق را از جانب شیخ مفید نادیده گرفت؛ چرا که شیخ مفید در عین این که شاگرد جناب صدوق بوده است ولی از حیث روشی و مبنایی در برخی از موارد با استاد خود هم عقیده نبوده است، فلذا مطالب شیخ مفید علاوه بر شرح و توضیح، در برخی از موارد حاشیه بر متن اصلی است به این صورت که شیخ مفید کلام استاد خود را نقد و نظر خود را همراه با دلیل ذکر کرده است. انگیزه نقد کلام استاد به خوبی از نام گذاری کتاب توسط شیخ مفید پیدا است. شیخ مفید نام این اثر را تصحیح الاعتقاد می نهد.
ساختار کتاب:
این کتاب مشتمل بر 45 باب است که عناوین برخى از این ابواب بدین شرح است:
- بیان اعتقادات شیعه در توحید
- صفات ذات و صفات افعال
- افعال بندگان
- جبر و تفویض
- اراده
- مشیت
- قضا و قدر
- فطرت و هدایت
- استطاعت
- بداء
- لوح و قلم
- عرش و کرسی
- نفوس و ارواح
- موت و رجعترستاخیز و مباحث مربوط به آن
- بهشت و دوزخ
- وحیامر و نهیقرآنمقام انبیا و رسل و حجج و ملائکه و عصمت ایشان
- نفی غلو و تفویض
- تقیه
- مقام اجداد پیامبر
- شأن علویان
- حظر و اباحه و ...
نگاهی اجمالی به این عناوین به روشنی اهمیت و کامل بودن این اثرا را بیان می کند. در مجموع باید اذعان داشت که کتاب الاعتقادات مشتمل بر تمام باور هایی است که هر انسانی به عنوان شیعه دوازده امامی باید به آن ها باور و اعتقاد داشته باشد.
ترجمه های فارسی:
این کتاب به واسطه اهمیت و ارزشی که هم از جهت علمی و هم از جهت شأن مؤلف آن در بین علما و همچنین سایر مردم دارا می باشد از قدیم در کانون توجه بوده است. خوشبختانه این کتاب بارها و در دوره های مختلف به فارسی ترجمه و در دسترس بوده است. یکی از بهترین ترجمه های موجود از این کتاب، ترجمه جناب آقای محمد علی حسنی است که به واسطه نثر به روز و به دور از پیچیدگی که دارد، فهم مطالب را برای خواننده آسان می کند.
مشخصات ترجمه:
عنوان: ترجمه اعتقادات شیخ صدوق
سرشناسه : مفید، محمد بن محمد، 336 - 413ق.
عنوان قراردادی : الاعتقادات. شرح
عنوان و نام پدیدآور : ترجمه اعتقادات شیخ صدوق(رض)/ تالیف ابی جعفر محمدبن علی بن الحسین بن بابویه القمی؛ [با حواشی شیخ مفید]؛ مترجم محمد علی ابن سیدمحمد الحسنی.
مشخصات نشر : تهران: علمیه اسلامیه، 1371.
مشخصات ظاهری : 159 ص.
شابک : 1000 ریال
یادداشت : کتابنامه به صورت زیرنویس.
موضوع : ابن بابویه، محمد بن علی، 311-381ق.
موضوع : شیعه -- عقاید
شناسه افزوده : ابن بابویه، محمد بن علی، 311-381ق.
شناسه افزوده : حسنی، محمدعلی، مترجم
رده بندی کنگره : BP209/6/الف 2الف604227 1371
رده بندی دیویی : 297/4172
شماره کتابشناسی ملی : م 71-4862
والسلام
فهرست منابع:
- نرم افزار جامع الاحادیث نور
- مقدمه کتاب یه گردآوری واحـد تحقیقـات مرکز تحقیقـات رایـانه ای قـائمیه اصــفهان
- و ...
